|
Творчество гагаузов
|
|
| Comrat | Дата: Четверг, 30.04.2009, 17:33 | Сообщение # 1 |
 Добрый админ:)
Группа: Администраторы
Сообщений: 120
Статус: Offline
| Среди произведений устного народного творчества одно из ведущих мест занимают сказки. Сказка - один из основных видов устно-поэтического творчества трудового народа. Она отражает мировозрение народа и его мечты о будущем, его борьбу за свою независимость, его веру в себя и в свои силы. Идейное богатство гагаузской сказки и его высокая художественная ценность способствовали ее сохранности в устном репертуаре народа, так гагаузская письменность появилась лишь 45 лет назад. Изобразительное искусство гагаузского народа также древне, как и его происхождение. С введением гагаузской письменности(1957г.) началось активное развитие гагаузского изобразительного искусства. Его развитие совпадает с развитием гагаузской художественной литературы и культуры. Первым видным гагаузским живописцем и скульптором в истории народа был Дмитрий Кара Чобан(также гагаузский поэт и писатель). В области графики первым успешно работал гагаузский художник Дмитрий Савостин. несколько позже в гагаузской графике высокую оценку получили работы Дмитрия Новака(псевдоним Айоглу). Несколько позже появились на выставках живописные произведения и других талантливых художников: Михаила Арабаджи, Федора Дудоглу, Георгия Дечева, Анатолия Сиркели и.т.д. Перед гагаузским изобразительным искусством открываются хорошие перспективы его развития. Дмитрий Савaстин родился в 1941 году в пос.Вулканешты, МССР. Окончил Республиканское художественное училище им. И. Е. Репина в Кишиневе в 1965 г. и Львовский полиграфический институт им. И. Федорова в 1981 г. Работает в области станковой графики. Член СХ СССР с 1976 г. Графические листы, которыми Д. Савастин дебютировал на республиканских выставках, привлекали внимание своеобразным пластическим языком, любовным отношением к героям. Декоративно трактованная плоскость, обилие этнографических элементов не только в костюмах, но и в решении фона, резкий контраст черного и белого, сочетание крупных объемов с тщательно проработанными орнаментальными мотивами - черты, присущие триптиху "Мари Кыз и Оглан", линогравюрам" Буджакским чабанам", "Семья чабана","На Буджакской земле".
Со второй половины 70-х годов Д. Савастин работает исключительно в технике литографии. Гравюра на камне дает художнику возможность углубить пространство, сохраняя декоративную трактовку листа в целом за счет легких и плавных линий рисунка, более сложных переходов от черного к белому. Его любимые персонажи - чабаны, табаководы, виноделы, землепашцы. Изображает их художник, как правило, в спокойных позах, передает нет ропливость и экономность жестов и мимики, свойственные простым труженикам. В композиции "Гагаузские девушки" взгляд зрителя отмечает, в первую очередь, величавое спокойствие, присущее всей группе, затем ужеиндивидуальность каждого лица, умение художника создать портрет-тип. "Действующим лицам" произведений Д. Савастина присуща возвышенность настроения - они как бы вне суеты. Очаровательно серьезны молодые из триптиха "Гагаузская свадьба", сосредоточен на важном деле народный мастер из литографии "Узоры отца", задумчиво глядит на зрителя "Девушка из Габрово". В 1981 году Д. Савастин начинает серию литографий, над которой работает по настоящий день. Это станковые листы по мотивам гагаузских народных легенд и преданий. Силой своего воображения он воскрешает далекое прошлое гагаузского народа, любимых героев фольклора:храбрую и преданную Тудорку, хитроумного и находчивого Митираша-Питыраша, нежную Мари-Кыз и др.
|
| |
| |
| Comrat | Дата: Четверг, 30.04.2009, 18:05 | Сообщение # 2 |
|
Добрый админ:)
Группа: Администраторы
Сообщений: 120
Статус: Offline
| Петр Влах Pодился в 1945 году в г. Комрате. Окончил Республиканское художественное Училище им. И, Е. Репина в Кишиневе в 1969 г. и Львовский полиграфический институт им. И. Федорова в 1980 г. Работает в области декоративно-прикладного искусства станковой графики. Награжден Дипломом и медалью 1-го Всесоюзного фестиваля самодеятельного творчества трудящихся и мастеров декоративно-прикладного искусства в 1977 г., а также Почетной грамотой ЦК ЛКСМ Молдавии. Петр Влах живет и работает в Комрате. Окончив Республиканское художественное училище, отделение графики, он принимает участие в выставках станковыми графическими работами, однако его призванием вскоре становится давнишнее увлечение - декоративные тыквы-сусаки. П. Влах сам выращивает эти удивительные тыквы, используя их свойство приобретать форму, заданную человеком. Художник наносит на поверхность тыквы рисунок, затем выжигает его, и оживают самые причудливые очертания, приобретая сходство то с дикой уткой, то со лебедем, то с целым семейством пернатых или, скажем, добродушных ужей. Богато орнаментированные тыквы служат не только украшением, неотъемлемо и их функциональное предназначение: для хранения воды, соли, овощей и фруктов, ложок, семян, муки и т. п. П. Влах творчески заимствует декоративные мотивы из богатого наследия народного творчества: ковроделия и национального костюма, вышивки, резьбы по дереву и камню. С 1980 года он возглавляет народный промысел чыкв-горлянок; их изделия можно встретить в коллекциях любителей дскоратнвно-прикладного искусства. Другой не менее важной областью, в которой работает художник, яляется книжный знак. Он автор более 100 экслибрисов, большая часть которых посвящена современной культуре гагаузов, собирателям и хранителям этнографического наследия. Это плоскостно-декоративные миниатюры, привлекающие оригинальностью композиционного решения, техническим мастерством. Хорошо зная национальое декоративно-прикладное искусство, П. Влах привносит его элементы и в книжные знаки. Большая часть графических миниатюр П. Влаха выполнена в технике линогравюры
|
| |
| |
| Comrat | Дата: Четверг, 30.04.2009, 18:06 | Сообщение # 3 |
|
Добрый админ:)
Группа: Администраторы
Сообщений: 120
Статус: Offline
| Födor DULOGLU Duudu 1952-ci yılda, Kirez ayın 4-dä, Rusiyanın Kemerovsk dolayının Berezovskiy kasabasında.
1985-ci yılda Odesadakı devlet pedagogika İnstitutun incäzanaat hem grafika fakultetını başardı.
Çekedip 1978-ci yıldan beeri Födor DULOGLUnun resimneri çeşitli erindeki hem aşırı devletlerdä resim sergilerindä sergilenerlär
Födor DULOGLU Gagauziyanın Milli emblemasının avtoru.
Gagauziya Resimcilär birliin azası.
Büünkü gündä Födor DULOGLU Çadır kasabasının “D.EREBAKAN” adına resimci okulun direktoru.
|
| |
| |
| Comrat | Дата: Четверг, 30.04.2009, 18:06 | Сообщение # 4 |
|
Добрый админ:)
Группа: Администраторы
Сообщений: 120
Статус: Offline
| Mariya İvanovna DİMOGLU
Mariya İvanovna DİMOGLU Tomay küüyündä duudu. Kişinêu “İ. Repin” adına resimcilik okulunu başardı. Çok yıllar Kongaz küüyündä resimcilii üüretti. Sora Komrat resimci okulunda işledmää başladı. Respublikan hem halklararası resim sergilerindä pay aldı. Büünkü gündä – serbest resimci. Yaratmasına canını koyup, Mariya DİMOGLU kendi resimnerindä gagauzluu, gagauz ruhunu, harakterını, adetini, sıralarını gösterer. Onuştan o resimnerä diil saatlarlan, ama günnärlän doyamêêrsın bakmaa. Bunun sebepi da şu: o resimnerdän GAGAUZLUK RUHU eseer. Büünkü gagauz resimcilerin arasında bölä yaratan başka bir insan yok. Gagauziyada anılmış resimci çok var. Onnarın kimilerini halk anılmış yaptı, kimilerini yaratmaları, kimileri da, kendi-kendisini metedip, anılmış oldular. Ama, tekrar urgulêêrız, Mariya İvanovna DİMOGLU gibi resimci başka yok. Mariya İvanovna bu sıradan bir tarafta durêr.
O hiç birinä açıklanmayıp, şindi birerdä görünmeyip, yavaşıcık resimnerini yaradêr. Sergilerä katılmêêr.
Mariya İvanovna DİMOGLU para için yaratmêêr. O kendi canı için yaradêr. Para o başka yollarlan (aalemin evlerinä remont yapıp, Türkiyedä evlerdä izmet edip, Komrat paneerında bişeylär satıp) kazanêr. Ama genä da, onun resimnerini bulup, onnarı muzeylär, özel kişilär satın alêrlar. Bu da bir katkı.
|
| |
| |
| Comrat | Дата: Четверг, 30.04.2009, 18:10 | Сообщение # 5 |
|
Добрый админ:)
Группа: Администраторы
Сообщений: 120
Статус: Offline
| F.DULOGLU Födor DULOGLU duudu 1952-ci yılda, Kirez ayın 4-dä, Rusiyanın Kemerovsk dolayının Berezovskiy kasabasında.
1985-ci yılda Odesadakı devlet pedagogika İnstitutun incäzanaat hem grafika fakultetını başardı.
Çekedip 1978-ci yıldan beeri Födor DULOGLUnun resimneri çeşitli erindeki hem aşırı devletlerdä resim sergilerindä sergilenerlär
Födor DULOGLU Gagauziyanın Milli emblemasının avtoru.
Gagauziya Resimcilär birliin azası.
Büünkü gündä Födor DULOGLU Çadır kasabasının “D.EREBAKAN” adına resimci okulun direktoru.
|
| |
| |
| Comrat | Дата: Четверг, 30.04.2009, 18:14 | Сообщение # 6 |
|
Добрый админ:)
Группа: Администраторы
Сообщений: 120
Статус: Offline
| Genov Georgiy (1959) Genov Georgiy İvanoviç Çadır kasabasında doğdu. Kişinev Üniversitesi Gazeticilik Fa-kültesi'nde bir süre okudu. Değişik işlere girip çıktı. Bugün hâlen Kişinev'de hayatını sürdürmektedir. Hikâyeleri ile edebiyat hayatına giren G. Georgiy, eserlerinde Gagavuz halk hayatından renkli tablolar çizmektedir. Gagavuz folkloruna ve hâtıralarına yer verdiği hikâyelerinden bazı örnekler İlkyaz Türküsü (1989)'nde yayımlanmıştır. İHTİÂR Çok yaşadı dâdu4 da bir sabaa annadı, ani geldi onun da vakıdı. Kendi da annamadı nerdân bölâ umut, şaştı. Şaştı, ani yoktu korkusu. Korku vardı ilerdân, açan onun sırtı kalardı şindiki vakıdm al-tına, açan vakit ansızdan kopardı, da o, küçücük böcek gibi, tırmaşardı yarın kenarına, korku ba-arardı herbir damarında, da saade o verârdi ona küvet yaşamaa. Yaşamaa ne da olursa. Hep ölâydi, açan onnar ikisi çingenâ Vançuylan çaldıydılar Ro-mmiyadan iki paalı beegir. Ozaman onnarın ardına takıştıydılar candarlar5: arkalarına soluyardılar ko-olayanlarm beegirleri, beş-altı kerâ geerdân ateş ettilâr. Çok kerâ ölâ olduydu. Hem herkerâ vardı korku. Ama o aldadardı ölümü da kalardı yaşamaa. Büün sa korku yoktu, bu iş sölâârdi: "Da geldi senin vakıdm, yok ne yapmaa bununnan". Ne yapmaa geldi onun vakıdı bakmaa geeri, yapacaa zaman bitki adımı. İnsanın var bir boorcu dünââdâ - ölmââ. Ama bu diil bir büük esap. Biz hepsimiz geleriz bir türlü, ama gideriz herkez ken-dicâsinâ. Tâ onda, nasıl biz gideriz, -hepsi: se-vinmelik, acı dooruluk hem yalan, küçücük ha-yınnıklar hem girginniklâr, dostluk hem sevgi, hem taa başka işlâr, angılarını yok nasıl sokmaa bir sı-raya, angısını yok nasıl tutmaa, ama o ölâ tatlı, nasıl olmuş ayva kokusu, -da buna dener yaşamak. Onun Bucaanda kaynardı yaz. O bir şaşkın gibi doluydu sıcak kuvetlân. Dev kuvetli güneş, topraa verârdi kendi sevgi alifini. Da bu kızgınnıktan yan-mıştı otlar. Saade yolların tozu altında vardı se-rinnik. Geniş yayılmıştı kırlar hem baalar. Eşerârdi si-irek salkım aaçları. Onnarın da tozluydu yaprakları. Nerdâ sa gök dibindâ uçardı bir kuş. Şindân sora hepsi bunnar onundu hem diildi onun. ...Zın karannık. Yıldızlar yalabıyardılar6 göktâ, nicâ terli gömlek üstündâ tuz. Kulak içindâ, nerdâ sık-sık büümüştü türlü aaçlar, pıtıraklar, ka-rannık bastırardı taa aar. Vançunun aşlak7 sesi: -Yorgi, onnar geçtilâr sol taraftan. İşidersin mi? Beegir tupurtusu karıştı ürek düülmesinnân. Kayıp oldular. Korku da kaybeldi. -Yavaş, Vançu, yavaş. Onnar var nasıl geeri gel-sinnâr. Bir saat, iki, bitkisizlik8. -Yorgi, bırda pınar var, ba. Pınar! Pınarın dibindâ nasıl tunuk9 aynada, görünârdi bir gök parçaca. İki kişi suleer yıldızlı göktâ be-egirleri. Sora kendileri hızlı-hızlı içerlâr su. Taazâ suyun dadı. Nasıl ananın dudakları... Dâdu garip gülümsedi. Bitki vakit onun ak-lısından geçârmişlâr çoktankı olmuş işlâr. Bu kar-tinalar10 tutuşardılar nasılsa açık-açık da kap-laardılar büünkü günü. O duyardı büünkü günü saade o beterâ11, ki sızlaardı omuzu, angısını taa gençliinda deldiydi kursum. Da gelârdi ona, ani bu astalıklar, gelinnerin şen sesleri, uşakların miz-lemeleri12 - çoktankı, unudulmuş gibi işlâr, ama 1 eziyet 2 boşuna 3 bayramda 4 dede, yaşlı adam 5 jandarmalar 6 parlardı 7 sıcak 8 sonsuzluk 9 buğulu 10 tablolar 11 o yüzden 12 sızlanmaları
dostları, işlâr, angıları gelârdilâr ona yıldırım gibi, -şindiki, bu parçalar koparılma fikirli çimçiriklân1 vakıdın karannıından. Hepsi dolaşmıştı ihtiar ka-fada. "Kart delerdi"2, -dâârdilâr oolları. Ama dâduyu getirdi kendisinâ nasılsa şüpâ. O büüyârdi da kaplardı onu heptân. O darsıklı3 dönârdi geeri, savaşarak orda bulmaa raatlık. Ama bu iş yardım etmââzdi, raatsızlık hem kahır taa sık battırardılar onu. Bulamazdı raatlık büünkü gündâ da. Ne sa düşârdi da kaybelârdi onun aklına ge-tirmeklerindân. Da bu yapardı onun ömürünü nesoy sa fasıl hem dolaşık. Darsıklık getirdi dâduyu kendisinâ, verdi ona küvet, da o girişti gezmââ sopasız. Hep taa an-nayamayarak, nerdân geldi ona bölâ kaavilik, o ce-ketti4 düşünmââ pınar için... O çok kerâ vardı gördüü kırda pınar, angılarnı kazmıştılar insannar hayır için. Da açan kofa şal-dırdaardı derin pınarın içindâ, ona gelârdi, o içer suylan bilâ pınarı yapan insanın kaaviliini hem hoş-luunu. Pınarlar... Onnar çok var Bucakta. Da her birin tuzluca suyu koruyer o insanın canını da yaper hısım o insannarı, angıları içtilâr o pınardan su. O vadır gördüü yıkılmış pınar, sansın5 yok kim işitsin sıralamaları. Fasıl duygu yavaş-yavaş büüdü, da o düşündü kazmaa bir pınar. Koymaa hepsini kendi erlerinâ. Açan İhtiar esapladı yapmaa bu işi, dasıklık hem korku kaybeldi. Geldi raatlık hem kuytu. O oldu kır-lan birâ-bir. O işidârdi kırın sesini da cuvap edârdi ona. Bu lafetmeyi annardı saade o. Sabaalân ona geldi unukası6, oolunun çocuu, angısını o hepsindân çok sevârdi. Unukası dedi, ani o bitirdi şkolayı da kabletti dokumenti7, angısının kabında yazılı "Attestat zrelosti"8. İhtiar güldü bu laflara. Var mı nasıl bu kihatçaaz9 göstersin, ani çocuk girmiş ana tüüsünâ. -Ne düşünersin yapmaa sindi? -Bilmeerim taa, düşüncrim gitmââ ürenmââ. -İslââ10. Ama sindi? -Biz dostlarlan toplandık gitmââ Kara denizâ.Sân lââzımsın bana. Gidecez kazmaa pınar. -İslââ. -Sabaa gidecez aaramaa kırda er. Sabaa lââzım erken kalkmaa, bu auşam erkencâ yat. Sindi gidecez komuşuya alalım beegiri hem bedarkayı1 . Sabaa duudu taazâ hem güneşli. İlincecik12 be-darka koşulu bir alçacık çakal kısıraklan. Şen ka-yardı tozlu kır yolunda. Yaz sabaasının sıcaa, otların kokusu, genişlik, angısmı var nasıl benzetmââ saade denizâ, kuş sesleri, koyun meelemeleri, topraan unuu1sıcaa -hepsi bunnar getirdilâr dâduya kuvedini. O kalkıverdi bcdarkada da baardı, ne var -E-e-e-y! Sora sıklık etti14, nasıl gençkenâ, kaptırda be-egirâ bir kamçı, da kısırak, kıç atıp, kopuştu at-layarak. Hepsi atıldı ondan. Ölüm duygusu da. Hepsi ne için o düşünerdi bitki vakit, kayıp oldu, da kaldı saade kır, beegir topurtusu, soluk, angısı hızlı girârdi onun ceerlerinâ, hem karşı gelân gök. Ama bu çim-çirik gibi duygular süündülâr, nasıl süüner havez15, da genâ o geldi kendi-kendisinâ, duydu kart tenini, hazır oldu yapmaa bitki adımı. Bu düşünmeklâr engel etmââzdi ona aaramaa er pınar için. Saade üü-lendân sora düüdü darttı terbeelerini16 da dedi: -Bırda. Unukası uyandı dâdurtun sesindân da bakındı: -Bırda. İslââ er. Bırda var su hem diil derin da. Dâdu çizdi erdâ kamçı sapınnan tombarlak bir çizi17. -Bırda kazacez. Unukası şaştı onun bilgisinâ, ama sustu. O bilerdi, ani dâdu azetmeer18 karşı laftan. -Sabaa çekedecez kazmaa. -Dâdu, sân bulacan mı sân bu eri? Dâdu cuvap etmedi... -...Yorgi, sân brakmecan mı beni? -Vançunun gözleri bakardılar acızgan19 hem umutlu. -Brakmaycam. Sân dayan iki gün. Tâ şarap, ekmek. Bân gelecâm. ...Kursum geçmişti çingenenin zabun gü-üsündân. -Vançu, bân satacam malı da gelecâm geeri. -Yorgi sân bulacan mı bu eri? -Bulacam korkma. ...Gözünâ gelmeklâr kaybeldilâr. Dâdu bek-lerdi biraz, sandı, ani onnar genâ peyda olaceklar, ama onnar başka dönmedilâr. -Sabaa çekedecez20. -İslââ. -Gitmeycez taa bitirmeincâ. İmââ hem içmââ getirecek boban. ...Onnar kazadılar artık üç gün. Pınarın kara delii fasıl dalgalaardı dâdunun üreeni. O çekârdi onu, yaklaştırardı kendisinâ. Hep taa girârdilâr onnar. Hep taa yakın suya. Hep taa pek istâârdi dâdu annamaa, ne yaptı o bu dünnââdâ, nasıl ya-şadı? Kim o? İlkin toprak karaydı yırmşaktı. Hırlet21 kolay batardı. Sora benizi diişti. Boz toprak taa zor verilârdi insannara. Sora ceketti kırmızı toprak, angısı 1 yıldırım, şimşek 2 ihtiyar delirdi 3 üzüntülü 4 başladı 5 sanki 6 torunu 7 bitirdi okulu da aldı belgeyi 8 yetişkinlik diploması 9 kağıtçağız 10 iyi, pekiyi 11 arabayı 12 hafifçe 13 gırtlağı 14 ıslık çaldı 15 söner heves 16 çekti dizginlerini 17 yuvarlak bir çizgi 18 hazzetmiyor, hoşlanmıyor 19 acizlik içinde 20 başlayacağız 21 kazma
|
| |
| |
